Abandon – zrzeczenie się przez ubezpieczającego się praw do przedmiotu ubezpieczenia na rzecz ubezpieczyciela za uzyskanie pełnej wysokości sumy ubezpieczenia. Występuje w ubezpieczeniach morskich.
Agent ubezpieczeniowy (ang. insurance agent) – przedsiębiorca, wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych. Agent wykonuje czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń lub zakładów ubezpieczeń.
Aktuariusz (ang. actuary) – specjalista ubezpieczeniowy, zajmujący się zastosowaniem matematyki i jej metod w ubezpieczeniach i reasekuracji.
Akwizycja – czynność wykonywana przez pośrednika ubezpieczeniowego (agenta) w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń lub zakładów ubezpieczeń.
Auto casco (ang. motor insurance) – ubezpieczenie pojazdów mechanicznych, statków powietrznych, śródlądowych, morskich od szkód wynikłych z ich ruchu.
Bonus – ulga w taryfie składek przyznawana za bezszkodowy przebieg ubezpieczenia.
Broker ubezpieczeniowy (ang. insurance broker) – niezależny pośrednik, podejmujący się zawodowo i za wynagrodzeniem zawarcia lub pośredniczenia w zawarciu umowy ubezpieczenia, działający na rachunek, w interesie
i w imieniu ubezpieczającego.
Business interruption – ubezpieczenie od skutków przerw w podstawowej działalności przedsiębiorstwa z powodu pożaru lub innych zdarzeń losowych.
Z tytułu ubezpieczenia business interruption ubezpieczyciel pokrywa m.in. utratę przewidzianego zysku, płace pracowników, wynajem lokali itp.
CAR – Contractor’s All Risk – ubezpieczenia wszelkich ryzyk budowy. Jedna polisa obejmuje cały proces budowy, sprzęt budowlany oraz odpowiedzialność cywilną wykonawcy robót budowlanych.
Cargo – rodzaj ubezpieczenia majątkowego obejmujący przewożone ładunki, np. od ognia, kradzieży, uszkodzenia podczas transportu.
Cesja (ang. cession, transfer) – przelanie praw wynikających z danej umowy na osobę trzecią. W ubezpieczeniach oznacza zastrzeżenie, że wypłata odszkodowania zostanie dokonana nie ubezpieczonemu, lecz osobie (instytucji), na rzecz której dokonano cesji, np. cesji praw może zażądać bank w zamian za udzielenie kredytu.
Cedent (ang. cedent, transferrer) – osoba przenosząca wierzytelność na nabywcę (cesjonariusza). Określenie używane w umowach reasekuracji, oznaczające zakład ubezpieczeń, który odstępuje część zawartych ubezpieczeń reasekuratorowi.
Certyfikat ubezpieczenia – jest to zaświadczenie potwierdzające zawarcie umowy ubezpieczenia, stanowiące czasowy dowód ubezpieczenia.
CPE – Contractor’s Plant and Equipment – ubezpieczenie sprzętu wykonawcy
(w ubezpieczeniu ryzyk budowy).
CWAR – Contract Works All Risk – ubezpieczenie wszelkich ryzyk związanych z kontraktem (w ubezpieczeniu ryzyk budowy).
Dealer ubezpieczeniowy – pracownik towarzystwa ubezpieczeniowego, upoważniony do stałego zawierania umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz towarzystwa lub pośredniczenia przy zawieraniu umów.
Dział ubezpieczeń – ustawowo określony rodzaj ubezpieczeń majątkowych lub osobowych, np. ubezpieczenia grupowe, rodzinne na życie, itp.
EAR – Erection All Risk – ubezpieczenia wszelkich ryzyk montażu
(w ubezpieczeniach związanych z działalnością budowlaną).
Ekspiracja ubezpieczenia – ustanie, wygaśnięcie odpowiedzialności ubezpieczyciela. Najczęściej termin ekspiracji określa polisa ubezpieczeniowa albo inny dokument zawarcia umowy ubezpieczenia.
Franszyza – część szkody, za którą ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności.
Franszyza redukcyjna (ang. deductible franchise) – franszyza redukcyjna polega na każdorazowym pomniejszeniu odszkodowania o określoną w polisie kwotę. Jeśli rozmiar szkody nie przekracza tej kwoty – nie ma odszkodowania. Franszyza – 30zł; szkoda – 100zł; wypłata – 70zł. Franszyza – 30zł; szkoda – 50zł; wypłata – 20zł. Franszyza – 30zł; szkoda – 10zł; wypłata – nie ma.
Franszyza integralna (ang. integral franchise) – franszyza integralna to wartość, do wysokości której ubezpieczyciel nie wypłaca odszkodowania, ale
w momencie gdy rozmiar szkody przekroczy tą wartość – wypłata odszkodowania następuje w całości, bez potrącania jakiejkolwiek kwoty. Franszyza – 100zł; szkoda – 70zł; wypłata – nie ma. Franszyza – 100zł; szkoda – 200zł; wypłata – 200zł.
Fundusz Ochrony Ubezpieczonych – Fundusz powołany przez Ministra Finansów. Zadaniem Funduszu jest zaspokojenie roszczeń osób ubezpieczonych w przypadku niewypłacalności ubezpieczyciela. Fundusz tworzony jest ze środków przekazywanych przez wszystkie firmy ubezpieczeniowe.
Generalna polisa – rodzaj polisy stosowanej w ubezpieczeniu ładunku w czasie transportu. Może obejmować wszystkie lub tylko niektóre przesyłki wysyłane, bądź otrzymywane przez ubezpieczającego. Ściśle określa rodzaj przesyłek, zakres ryzyk objętych ochroną ubezpieczeniową, rodzaj transportu, trasę itp.
Grupowe ubezpieczenia – ubezpieczenie osobowe, w którym jedną stroną jest grupa osób. Obecnie prowadzi się grupowe ubezpieczenia na wypadek śmierci oraz następstw nieszczęśliwych wypadków.
Gwarancja ubezpieczeniowa – jest to jednostronne zobowiązanie zakładu ubezpieczeń (gwaranta) do wykonania świadczenia pieniężnego na rzecz podmiotu uprawnionego (beneficjenta) w sytuacji, gdy podmiot wnioskujący
o wystawienie gwarancji nie wywiązał się z ustalonego, wobec beneficjenta, obowiązku.
Huraganowe szkody – Szkody wyrządzone przez wiatr o prędkości nie mniejszej niż 17,5 m/sec. Występowanie huraganu potwierdza Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.
Implozja – Działanie ciśnienia zewnętrznego powodujące uszkodzenie urządzeń, bądź aparatów próżniowych np. lamp kineskopowych w aparatach tv. Ryzyko objęte ochroną ubezpieczeniową w ubezpieczeniu od ognia i innych zdarzeń losowych.
Karencja – Ustalony w ogólnych warunkach ubezpieczenia okres, w czasie którego zajście zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową nie skutkuje realizacją świadczenia.
Klauzule ubezpieczeniowe – zastrzeżenia w polisie ubezpieczeniowej, mogą ograniczać, rozszerzać lub zmieniać zakres ochrony ubezpieczeniowej.
Koasekuracja – wspólne ubezpieczenie na podstawie jednej polisy określonego ryzyka przez dwóch lub więcej ubezpieczycieli. Odpowiedzialność Reasekuratorów jest ustalana w procentach sumy ubezpieczenia albo
w częściach ułamkowych.
Kolizja drogowa – jest to zdarzenie drogowe, w wyniku którego zostają uszkodzone jedynie pojazdy – żadna z osób uczestniczących w zdarzeniu nie odniosła obrażeń, tzn. nie ma rannych, ani zabitych.
Komisarz awaryjny – to osoba fizyczna lub prawna, która na podstawie umowy zastępuje ubezpieczyciela na terenie innego państwa w przypadkach powstania szkód lub awarii objętych ochroną ubezpieczeniową.
Kompensacja – jedna z funkcji zakładu ubezpieczeń. Dostarczanie środków pieniężnych na pokrycie strat wynikłych ze zdarzeń losowych.
Kradzież z włamaniem – według O.W.U. – dokonanie albo usiłowanie dokonania zaboru mienia z pomieszczeń po uprzednim usunięciu silą zabezpieczenia lub otworzeniu zabezpieczenia podrobionym kluczem lub innym narzędziem albo kluczem oryginalnym, który sprawca zdobył przez kradzież
z włamaniem lub w wyniku rabunku oraz następstwa tych czynów polegające na uszkodzeniu lub zniszczeniu mienia.
Krótkoterminowe ubezpieczenie – ubezpieczenie zawarte na okres krótszy od roku, składkę za ubezpieczenie krótkoterminowe oblicza się według tzw. tabeli frakcyjnej albo według zasady „pro rata temporis”.
Kumulacja ryzyk – zbiór ubezpieczeń należących najczęściej do różnych ubezpieczających, które w pewnych przypadkach mogą tworzyć jedno wspólne ryzyko ubezpieczeniowe, np. w transporcie morskim towarów.
Kumulacja świadczeń – łączenie przysługujących świadczeń z kilku umów ubezpieczenia. Stosowana w ubezpieczeniach osobowych, w których kumulacji podlegają świadczenia z tytułu śmierci lub trwałego inwalidztwa.
Likwidacja szkody – zespół czynności wykonywanych przez towarzystwo ubezpieczeniowe dla ustalenia przyczyny i rozmiaru szkód oraz odpowiedzialności za daną szkodę, i obliczenie wysokości odszkodowania należnego poszkodowanemu.
Malus – dodatkowa składka, jako sankcja za szkody spowodowane kierowaniem pojazdów mechanicznych.
Margines wypłacalności – określona przepisami prawa wielkość środków własnych ubezpieczyciela, która nie może być niższa od minimalnej wysokości kapitału gwarancyjnego.
Nagłe zachorowanie – jest to schorzenie, powstałe w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej, które powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu narządów ciała Ubezpieczonego, niezależnie od niczyjej woli, powstałe w wyniku patologii, co do której lekarz może postawić diagnozę. Za nagłe zachorowanie nie uważa się zaostrzenia choroby przewlekłej, która występowała przed objęciem ochroną ubezpieczeniową (choroba uprzednio występująca), z powodu której Ubezpieczony był leczony, diagnozowany lub stosował środki medyczne lub paramedyczne.
Niedoubezpieczenie – to ubezpieczenie poniżej wartości mienia. W razie szkody wypłata odszkodowania jest wprost proporcjonalna do sumy ubezpieczenia i faktycznej wartości mienia.
Nieszczęśliwy wypadek – nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, na skutek której ubezpieczony niezależnie od swej woli doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia.
Odpowiedzialność cywilna – odpowiedzialność za szkodę na osobie lub w mieniu, jaką – na podstawie przepisów prawa cywilnego – ponosi osoba zobowiązana do jej naprawienia.
Odpowiedzialność cywilna deliktowa (oc delikt) (ang. tortious liability) – jest to odpowiedzialność za szkody osobowe i majątkowe wyrządzone osobim trzecim w związku z prowadzoną działalnością lub posiadanym mieniem.
Odpowiedzialność cywilna kontraktowa (oc kontrakt) (ang. contractual liability) – jest to odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (kontraktu).
Odpowiedzialność cywilna za produkt (ang. product defect insurance) – ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za produkt kierowane jest do producentów, za których uważa się przedsiębiorców wytwarzających, wprowadzających do obrotu lub naprawiających produkt, a także ich przedstawicieli, oraz każdą osobę, która występuje jako wytwórca, umieszczając na produkcie bądź do niego dołączając swoje nazwisko, nazwę, znak towarowy bądź inne odróżniające oznaczenie. Za producentów uważa się również importerów, oraz wszystkich, którzy prowadząc działalność gospodarczą mogą wpływać na bezpieczeństwo produktu. Ochrona ubezpieczeniowa udzielana jest ubezpieczonemu w zakresie szkód wyrządzonych przez produkty, określone
w umowie ubezpieczenia.
Odpowiedzialność za szkody w środowisku (ang. environmental impairment liability) – ryzyko z reguły wyłączone w ogólnych warunkach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Możliwe jest objęcie ochroną ubezpieczeniową szkód powstałych w środowisku za pomocą dodatkowej klauzuli do polisy oc.
Odszkodowanie – jest to suma, którą ubezpieczyciel jest obowiązany wypłacić z ubezpieczenia majątkowego, obowiązkowego lub dobrowolnego w razie zaistnienia określonego w przepisach ubezpieczeniowych zdarzenia losowego. Odszkodowanie wypłacane jest zawsze w granicach sumy ubezpieczenia jednak sposób jego ustalenia może być różny w zależności od przyjętej przez towarzystwo metody szacowania majątku. Odszkodowanie może być ustalone wg wartości: – rzeczywistej (tj z uwzględnieniem stopnia zużycia majątku) – odtworzeniowej (tj. na podstawie kosztów naprawienia szkody) – rynkowej
(tj. według aktualnych cen zakupu).
O.W.U. – ogólne warunki ubezpieczenia określające w szczególności przedmiot i zakres ubezpieczenia, sposób zawierania umów ubezpieczenia, zakres i czas trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela, prawa i obowiązki stron umowy ubezpieczenia, sposób ustalania wysokości szkód oraz wypłaty odszkodowań lub świadczeń.
Polisa – (ang. insurance policy) Dokument wystawiony przez ubezpieczyciela, stwierdzający zawarcie umowy ubezpieczeniowej oraz jej warunki.
Polska Izba Ubezpieczeń – jest dobrowolnym zrzeszeniem zakładów ubezpieczeń, prowadzących – na podstawie zezwolenia Ministra Finansów – działalność ubezpieczeniową w Polsce na warunkach określonych przepisami ustawy.
Prawdopodobieństwo nastąpienia zdarzenia losowego – metoda ustalania częstotliwości występowania określonych zdarzeń losowych jak powodzi, gradu, pożaru itd. Prawdopodobieństwo ustala się na podstawie obserwacji statystycznych prowadzonych w okresach wieloletnich.
Prewencja – jest to planowa działalność zmierzająca do zapobiegania lub ograniczenia powstania zdarzenia losowego.
Pro Rata Temporis – to system obliczania składki ubezpieczeniowej za okresy krótsze od roku.
Prowizja – (kurtaż) (ang. insurance brokerage, commission) – wynagrodzenie pośredników przez zakład ubezpieczeń za pozyskiwanie ubezpieczeń
i doprowadzenie do zawarcia umowy ubezpieczenia. Wynagrodzenie jest naliczane w procentach od zainkasowanych składek. Prowizja nie podwyższa wysokości składki, gdyż stanowi stały czynnik kosztów zakładu ubezpieczeń uwzględniony w każdej składce, niezależnie od sposobu i miejsca jej naliczania.
Reasekuracja – jest to umowa, na mocy której jeden ubezpieczyciel zwany cedentem odstępuje całość lub część ryzyka przyjętego do ubezpieczenia wraz z częścią składek innemu ubezpieczycielowi, zwanemu reasekuratorem, który w zamian zobowiązuje się do zapłaty odpowiedniej części świadczeń wypłacanych ubezpieczającemu.
Regres ubezpieczeniowy – Uprawnienie zakładu ubezpieczeń do żądania zwrotu od sprawcy szkody całości lub części wypłaconego odszkodowania.
Ruchomości domowe – pojęciem ruchomości domowych są określane m.in.: sprzęt RTV i AGD, meble, odzież, sprzęt komputerowy i fotograficzny, sprzęt sportowy, gotówka, anteny satelitarne.
Składka – (ang. insurance premium) – jest to suma pieniężna należna ubezpieczycielowi w zamian za udzieloną przez niego ochronę ubezpieczeniową. Składka to cena za towar, jakim jest ubezpieczenie.
Sporty wysokiego ryzyka – alpinizm, paralotniarstwo, szybownictwo oraz pilotowanie jakichkolwiek samolotów silnikowych, rafting lub inne sporty wodne uprawiane na rzekach górskich, nurkowanie przy użyciu aparatu tlenowego, skoki bangee, speleologia, bobsleje, wszelkie odmiany skoków spadochronowych.
Stosunek ubezpieczenia – prawny stosunek wiążący ubezpieczyciela
z ubezpieczającym/ubezpieczonym, na którego podstawie ubezpieczyciel jest obowiązany do wypłacenia odszkodowania/świadczenia w razie nastąpienia zdarzenia losowego. Ubezpieczający/ubezpieczony jest obowiązany do przestrzegania warunków ubezpieczenia oraz opłacenia określonej składki ubezpieczeniowej.
Suma ubezpieczenia – (ang. sum insured) – jest to suma wyrażona w złotych, na którą ubezpieczono mienie, życie lub zdolność do pracy. W ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków, świadczenie stanowi taki procent tej sumy ubezpieczenia, w jakim nastąpiło trwałe inwalidztwo.
System ubezpieczenia na pierwsze ryzyko – jest on stosowany do ubezpieczania m. in. mienia pracowników, gotówki, nakładów inwestycyjnych. W tym systemie suma ubezpieczenia określana jest przez ubezpieczającego we własnym zakresie, przy uwzględnieniu przypuszczalnej maksymalnej straty, jaka może nastąpić wskutek zaistnienia szkody. Sumę ubezpieczenia na pierwsze ryzyko ustala się niezależnie od faktycznej, całkowitej wartości ubezpieczanego mienia.
Szkoda – strata wyrządzona w ubezpieczonym mieniu przez określone zdarzenie losowe, w wyniku tej straty ubezpieczyciel jest obowiązany wypłacić odpowiednie odszkodowanie.
Świadczenie – suma pieniężna wypłacana ubezpieczonemu z tytułu ubezpieczenia osobowego/społecznego przez ubezpieczyciela w razie zaistnienia określonego w przepisach ubezpieczeniowych zdarzenia losowego. Rozróżnia się świadczenie rzeczowe (protezy, aparaty ortopedyczne) i pieniężne (zasiłki, renty).
Ubezpieczający – to osoba fizyczna lub prawna, którą z towarzystwem ubezpieczeniowym wiąże stosunek ubezpieczeń.
Ubezpieczenie (ang. insurance) – synoniom – asekuracja:
- Urządzenie społeczno-gospodarcze zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb wywołanych przez zdarzenie losowe w drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele jednostek.
- System organizacji zapewniających ubezpieczonym i członkom ich rodzin określone świadczenia w przypadku wystąpienia zdarzeń losowych, które mogą pozbawić lub w poważnym stopniu ograniczyć środki niezbędne dla utrzymania albo spowodować zwiększenie potrzeb.
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny – Fundusz ochronny, którego zadaniem jest wypłacenie odszkodowania z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń w przypadkach szkody na osobie, gdy sprawca szkody nie mógł być zidentyfikowany oraz za szkody w mieniu i na osobie, gdy sprawca nie posiadał ubezpieczenia obowiązkowego.
Ubezpieczony – to osoba, której życie lub zdolność do pracy jest przedmiotem ubezpieczenia osobowego. W ubezpieczeniach osobowych ubezpieczający
i ubezpieczony, to najczęściej te same osoby.
Umowa ubezpieczenia – umowa, przez którą zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenia w razie zdarzenie przewidzianego w umowie ubezpieczenia, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.
Uprawniony – to osoba fizyczna, prawna, lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, której w przypadku zajścia zdarzenia przewidzianego w umowie ubezpieczenia, zakład wypłaca świadczenie.
Wniosek o ubezpieczenie – jest to pisemna oferta zawarcia ubezpieczenia, złożona przez osobę prawną lub fizyczną. Przyjęcie wniosku o ubezpieczenie przez ubezpieczyciela decyduje o zawarciu umowy ubezpieczenia.
Współubezpieczony – to wskazane przez ubezpieczającego dziecko, małżonek, którego życie lub zdrowie jest przedmiotem ubezpieczenia, jednocześnie uprawnione do otrzymania świadczeń z tytułu zgonu ubezpieczonego.
Wypadek – nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powstałe
w trakcie trwania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, w następstwie którego ubezpieczony, niezależnie od swej woli, doznał trwałego uszkodzenia, rozstroju zdrowia lub zmarł.
Zasada proporcjonalności związana z określoną sumą ubezpieczenia. Jeżeli wartość mienia przed szkodą w przybliżeniu (z tolerancją do 20%) odpowiada określonej w polisie sumie ubezpieczenia – czyli nie jest ona przesadnie zaniżona – w wyliczeniu odszkodowania pomija się tą zasadę.
Zdarzenie losowe – synonim zdarzenie przypadkowe – jest to zdarzenie, które powstaje w wyniku działania przyczyn ubocznych. Przyczyny główne działają zawsze i w ten sam sposób w każdym poszczególnym zjawisku, a poboczne (uboczne) są różne dla każdego indywidualnego zjawiska.
Słownik opracowany i udostępniony dzięki uprzejmości dr inż. Małgorzaty Rutkowskiej-Podołowskiej